Φωτιάδης Ηλίας ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ

Η άρθρωση του ισχίου είναι μία σφαιροειδής άρθρωση και αποτελείται από την μηριαία κεφαλή η οποία αρθρώνεται με την κοτύλη (υποδοχή). Παίζει σημαντικό ρόλο δεχόμενη μεγάλα φορτία, καθώς το βάρος του σώματος μεταφέρεται στα κάτω άκρα μέσω αυτής. Από την άλλη, εμφανίζει αξιοσημείωτη σταθερότητα ώστε να εξασφαλίζεται η ασφαλής κίνηση των σκελών στη βάδιση.  Οι αρθρικές επιφάνειες καλύπτονται από ένα λείο λευκό ιστό που ονομάζεται αρθρικός χόνδρος. Ο αρθρικός χόνδρος παρουσιάζει τέτοια ομαλότητα που θα μπορούσε να παρομοιαστεί με το γυαλί ή τον πάγο και ονομάζεται υαλοειδής χόνδρος. Η οστεοαρθρίτιδα του ισχίου είναι μια πάθηση στην οποία έχουμε προοδευτική φθορά του αρθρικού χόνδρου του ισχίου.  Η οστεοαρθρίτιδα του ισχίου είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό δευτεροπαθής και προκαλείται από αίτια που διαταράσσουν την αρμονική σχέση μεταξύ της κεφαλής μηριαίου και κοτύλης (όπως δυσπλασία ισχίου, ραιβό ισχίο, μικροβιακή ή μη φλεγμονή, οστεοχονδρίτιδα, τραυματισμοί, άσηπτη νέκρωση κεφαλής κλπ).

Συμπτώματα

Τα βασικά συμπτώματα είναι ο πόνος και η δυσκαμψία. Στα αρχικά στάδια της νόσου ο ασθενής πονά έπειτα από περίοδο ακινησίας, όπως μετά τον ύπνο, και ο πόνος υποχωρεί με την κίνηση. Με την πάροδο του χρόνου ο πόνος γίνεται συνεχής ενώ μειώνεται το εύρος κίνησης της άρθρωσης. Η οστεοαρθρίτιδα, εάν είναι πρωτοπαθής, πλήττει κυρίως ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 50. Όταν όμως είναι δευτεροπαθής τότε εμφανίζεται και σε μικρότερες ηλικίες.  Ο πόνος συνήθως γίνεται αισθητός στη βουβωνική χώρα, δηλαδή στην πρόσθια περιοχή της άρθρωσης και μπορεί να αντανακλά μέχρι το γόνατο. Συχνά ασθενείς απευθύνονται στον γιατρό   αιτιώμενοι πόνο στην πρόσθια επιφάνεια του μηρού και στο γόνατο και συχνά αυτό αποδίδεται λανθασμένα σε προβλήματα του γόνατος. Ο πόνος  εμφανίζεται κυρίως μετά από περιόδους έντονης σωματικής δραστηριότητας, ενώ σταδιακά γίνεται όλο και πιο συχνός, ακόμα και στην ηρεμία. Όταν ο πόνος εμφανίζεται τη νύχτα και ξυπνά τον ασθενή από τον ύπνο, τότε συνήθως υπάρχει προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα.

 Η δυσκαμψία (δυσκολία στην κίνηση της άρθρωσης) γίνεται στην αρχή αισθητή μετά από πολύωρη ανάπαυση. Αργότερα αυξάνεται προοδευτικά, φθάνοντας μερικές φορές στο σημείο να υπάρχει δυσχέρεια για τον ασθενή να φορέσει τις κάλτσες ή τα παπούτσια του.

Παράγοντες ανάπτυξης αρθρίτιδας ισχίου

Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες οι οποίοι ευθύνονται για την ανάπτυξη της αρθρίτιδας του ισχίου.

Μερικοί από αυτοί είναι :

• Ηλικία ( > 40)
• Υπέρβαροι ασθενείς
• Γενετική προδιάθεση
• Ιστορικό τραυματισμού στη άρθρωση του ισχίου
• Ανισοσκελία
• Συγγενείς παθήσεις της άρθρωσης του ισχίου 
• Φλεγμονές ή ισχαιμική νέκρωση της κεφαλής του μηριαίου

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται από τον Ορθοπαιδικό μετά την λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού που αφορά την καταγραφή όλων των συμπτωμάτων του ασθενούς και των αντικειμενικών ευρημάτων που παρουσιάζει κατά την κλινική του εξέταση. Τα αντικειμενικά ευρήματα είναι συνήθως πόνος που εκλύεται κατά τις στροφικές κινήσεις του ισχίου,  ο περιορισμός του εύρους στροφής του ισχίου (ιδίως της έσω στροφής), η ιδιαίτερη στάση που παίρνει χωρίς την θέλησή μας το σκέλος για να περιορίσει τον πόνο (κάμψη, προσαγωγή και εξωτερική στροφή) και τέλος από τον ακτινολογικό έλεγχο, όπου βλέπουμε στένωση του μεσαρθρίου διαστήματος (χώρος μεταξύ κεφαλής μηριαίου και κοτύλης), οστεόφυτα, σκλήρυνση αρθρικών επιφανειών, παραμόρφωση και απώλεια του ομαλού κυκλικού σχήματος της κεφαλής του μηριαίου. 

Θεραπεία

1. Φυσικοθεραπεία-Δραστηριότητα

Αν και λίγα μπορούν να γίνουν για να αντιστραφούν οι εκφυλιστικές αλλαγές σε ένα οστεοαρθριτικό ισχίο,   οι ασθενείς μπορούν να παραμείνουν δραστήριοι με το να διαμορφώσουν αναλόγως τις δραστηριότητες τους. Ο στόχος της θεραπείας είναι ο ασθενής να παραμείνει δραστήριος χωρίς να αυξάνονται τα συμπτώματα ή να εξελίσσεται η πάθηση του. Οι περισσότεροι ασθενείς με αρθρίτιδα ισχίου ελέγχουν ικανοποιητικά την πάθηση με την κατάλληλη φυσιοθεραπεία. Πολύ βασικό είναι η αποφυγή των δραστηριοτήτων που αυξάνουν τα συμπτώματα.  Έτσι αποφεύγονται η πολύωρη ορθοστασία, το πολύωρο περπάτημα και οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, κατά  την οποία φορτίζεται το ισχίο. Καλό είναι να υπάρχουν διαλείμματα ξεκούρασης σε τακτικά χρονικά διαστήματα για να ελέγχονται όσο καλύτερα τα συμπτώματα. Αγνοώντας τα συμπτώματα και συνεχίζοντας την πλήρη δραστηριότητα οδηγούμαστε σε φτωχά αποτελέσματα.
Ταυτόχρονα με τις παραπάνω οδηγίες πρέπει να κρατάμε  το σώμα μας όσο το δυνατόν πιο ενεργό με δραστηριότητες οι οποίες δεν αυξάνουν τα συμπτώματα. Γι’ αυτό το λόγο προτείνονται το κολύμπι , η υδροθεραπεία και το ποδήλατο.

2. Φαρμακευτική αγωγή

Στα αρχικά στάδια ένα απλό αναλγητικό όπως η ουσία παρακεταμόλη είναι αρκετό για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Στη συνέχεια χρησιμοποιούνται αντιφλεγμονώδη που έχουν πιο ισχυρή δράση, αλλά σε μακροχρόνια χρήση, έχουν παρενέργειες.  Παράλληλα ο ασθενής μπορεί να χρησιμοποιήσει μια  κατηγορία φαρμάκων  που ονομάζονται χονδροπροστατευτικά /αναπλαστικά και λαμβάνονται σε συνδυασμό, είτε μόνα τους είτε εναλλάξ. Πρόκειται για τις δραστικές ουσίες γλυκοζαμίνη και διασερεΐνη, που μπορεί να δοθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς ιδιαίτερες παρενέργειες, εάν ο ασθενής ανταποκριθεί θετικά στη δράση τους. Η τελευταία κατηγορία φαρμάκων αποδίδει καλύτερα σε αρχικά στάδια της νόσου και όχι σε βαριές μορφές.  Η αγωγή με αυτά τα φάρμακα μπορεί να ληφθεί ως και ένα εξάμηνο συνεχόμενα γιατί η αποκατάσταση κατά το δυνατό του χόνδρου είναι μια βραδεία και χρονοβόρα διαδικασία. 

3. Χειρουργική θεραπεία

Η χειρουργική αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας του ισχίου γίνεται με την αρθροπλαστική ισχίου, κατά την οποία αφαιρούνται τμήματα της άρθρωσης που είναι καταστραμμένα από την οστεοαρθρίτιδα και αντικαθίστανται με τεχνητή άρθρωση φτιαγμένη από συνθετικό υλικό.

Οδηγίες μετά από χειρουργική επέμβαση ολικής αρθροπλαστικής ισχίου

Η παραμονή στο νοσοκομείο σήμερα διαρκεί περίπου 4-5 διανυκτερεύσεις.  Εαν ζείτε με κάποιον που μπορεί να σας βοηθήσει όταν επιστρέψετε στο σπίτι δε θα αντιμετωπίσετε κανένα απολύτως πρόβλημα. Στην περίπτωση όμως που δεν ζει κανένας άλλος μαζί σας θα ήταν χρήσιμο να βρείτε κάποιον ο οποίος θα μείνει μαζί σας στο σπίτι περίπου 10 ημέρες και θα σας εξυπηρετεί. Επίσης, η συστηματική εκτέλεση ενός οργανωμένου προγράμματος φυσικοθεραπείας είναι εντελώς απαραίτητη για να επιστρέψετε στον καλύτερο δυνατό βαθμό και στο συντομότερο χρονικό διάστημα  στις καθημερινές σας δραστηριότητες στις εργασίες σας και στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά σας. Με αυτόν τον τρόπο και διαπιστώνοντας ότι μπορείτε πια να κάνετε πολλές δραστηριότητες χωρίς πόνο θα επιστρέψουν η χαμένη σας πλήρης ανεξαρτησία και η αυτοπεποίθηση. Με άλλα λόγια θα βελτιωθεί κατακόρυφα η ποιότητα της ζωής σας.

Η χρήση της πατερίτσας ή της περπατούρας είναι περίπου για 8 εβδομάδες.  Οι ασθενείς μπορούν να βαδίζουν και να κινούν το χειρουργημένο σκέλος όσο επιθυμούν.  Άλλωστε αυτό επιβάλλεται.  Η φόρτιση όμως του σκέλους θα πρέπει να είναι ελάχιστη για 2 περίπου μήνες. Αυτό γίνεται γιατί ο οργανισμός χρειάζεται ένα διάστημα περίπου 2 μηνών για να κάνει μια ισχυρή ενσωμάτωση των υλικών της αρθροπλαστικής με το κόκκαλο. Η καλή ενσωμάτωση είναι η κύρια προϋπόθεση για την μακροβιότητα της αρθροπλαστικής μας. Δεν σημαίνει βέβαια ότι οι ασθενείς που θα φορτίσουν το σκέλος άμεσα μετεγχειρητικά δεν μπορούν να κάνουν ενσωμάτωση των υλικών. Εν τούτοις αυξάνουν το ρίσκο για μια ημιτελή ενσωμάτωση που θα οδηγήσει στην αύξηση των ενοχλήσεων της αρθροπλαστικής μετεγχειρητικά.  

Θα χρειαστούν  κάποια φάρμακα που θα τα παίρνετε  τις πρώτες μέρες μετά το χειρουργείο και αφορούν στην πρόληψη των θρομβώσεων και τον περιορισμό του πόνου. Τα παυσίπονα θα τα παίρνετε όταν πονάτε και προληπτικά 30 λεπτά πριν κάνετε τις ασκήσεις σας.

Σε γενικές γραμμές ο χρόνος που απαιτείται για την πλήρη επιστροφή στις καθημερινές σας δραστηριότητες είναι τρείς μήνες. Προφανώς κάποιοι ασθενείς αναρρώνουν γρηγορότερα από κάποιους άλλους και αυτό εξαρτάται από την ηλικία, την γενική κατάσταση της υγείας, και τη συστηματική ή μή φυσικοθεραπεία που θα ακολουθήσετε.

Προφυλάξεις μετά από ολική αρθροπλαστική ισχίου

Για τις πρώτες 6 εβδομάδες μετά την επέμβαση πραγματοποιείται η επούλωση του χειρουργείου και πρέπει να είστε προσεκτικοί για την αποφυγή εξαρθρήματος του ισχίου.

• Γενικά αποφεύγετε:
1. Κάμψη του ισχίου πάνω από 90°
2. Στροφή του ποδιού προς τα μέσα ή έξω
3. Σταύρωμα των ποδιών
• Ξαπλώνετε στο κρεβάτι ανάσκελα με ένα μαξιλάρι ανάμεσα στα πόδια, ώστε τα γόνατα να μην εφάπτονται
• Να κοιμάστε στο πλάι. Μεχρι   6 εβδομάδες μπορείτε να ξαπλώνετε στο πλάι με ένα μαξιλάρι ανάμεσα στα γόνατα.
• Χρησιμοποιείτε καθίσματα υψηλότερα από το γόνατό σας με μπράτσα. Αποφεύγετε πολυθρόνες, καναπέδες, σκαμπώ.
• Για να σηκωθείτε από το κρεβάτι ή την καρέκλα μετατοπιστείτε στην άκρη τους.<κρατάτε το χειρουργημένο σκέλος μπροστά από το άλλο κατά την έγερση. Αποφεύγετε χαμηλά κρεβάτια ή καθίσματα.
• Χρσιμοποιείτε τις πατερίτσες σας όπως σας έχει υποδειχτεί. Μην περιστρέφεστε στο χειρουργημένο σκέλος. Κάνετε μικρά βήματα όταν στρίβετε.
• Χρησιμοποιείτε το ανυψωτικό τουαλέτας.
• Χρησιμοποιείτε το ντους και μην κάθεστε στην μπανιέρα. Μη σκύβετε να πλύνετε τα πόδια σας. Χρησιμοποιείτε σφουγγάρι με μακριά λαβή.
• Μη σκύβετε, σταυρώνετε ή λυγίζετε υπερβολικά τα πόδια όταν ντύνεστε. Χρησιμοποιείτε βοηθήματα με μακριές λαβές.
• Μην σκύβετε για να πιάσετε αντικείμενα από το έδαφος. Χρησιμοποιείτε βοηθητικά με μακριές λαβές ή εκτείνετε το χειρουργημένο σκέλος.
• Μην οδηγήσετε τις πρώτες 4 εβδομάδες μετά το χειρουργείο. Μπαίνετε στο αυτοκίνητο με προσοχή αποφεύγοντας υπερβολική  κάμψη στο ισχίο. Χρησιμοποιείται ένα μαξιλάρι για ανύψωση του καθίσματος.