Φωτιάδης Ηλίας ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ

Ο βλαισός μέγας δάκτυλος (είναι γνωστή η πάθηση λαικά και ως κότσι) χαρακτηρίζεται από μια ανώμαλη παρέκκλιση του μεγάλου δακτύλου του ποδιού προς το δεύτερο δάκτυλο.  Αυτή η παρέκκλιση δημιουργεί μια παραμόρφωση του άκρου ποδός στο επίπεδο του πρώτου μεταταρσίου και κατ' επακόλουθο δυσκολία στην τοποθέτηση του παπουτσιού. Ανάλογα με την γωνία απόκλισης υπάρχει συμπτωματολογία μικρή ή μεγάλη. Αυτή η πάθηση εμφανίζεται πιο συχνά στις γυναίκες και είναι συνύθως αμφοτερόπλευρη.  Εμφανίζει δύο κύριες μορφές:

•  Η πρώτη είναι επίκτητη και οφείλεται σε σταδιακή αποτυχία του συστήματος σταθεροποίησης του πρώτου μεταταρσίου (γήρανση, μικροτραυματισμοί, υπερβολικό φορτίο).  Αυτό χαρακτηρίζει το δευτερογενή βλαισό μέγα δάκτυλο, ο οποίος παρουσιάζεται στο 70% των περιπτώσεων.  Σ'  αυτή την περίπτωση, ο ρόλος ενός ακατάλληλου υποδήματος είναι προδιαθεσικός (παπούτσια πολύ στενά).
• Ο άλλος, χαρακτηρίζεται από μη σωστό προσανατολισμό της κεφαλής του πρώτου μεταταρσίου, και ο οποίος καλείται "νεανικός βλαισός μέγας δάκτυλος", καθώς παρατηρείται στην δεύτερη δεκαετία της ζωής του ασθενή.  Είναι κληρονομικός και μεταβιβάσιμος από τη μητέρα με μια γενετική διαβίβαση ενός ποσοστού της τάξεως του 72%.  Αυτός ο τύπος αποτελεί το 30% των περιπτώσεων.  Στους άνδρες συχνά παρατηρείται στους υπέρβαρους και σε αυτούς με πλατυποδία.  Ο βλαισός μέγας δάκτυλος είναι συχνά επώδυνος καθώς επιδεινώνεται η παραμόρφωση σημαντικά.

Συμπτώματα

Ο βλαισός  μέγας δάκτυλος είναι επώδυνος στη βάδιση, αλλά μερικές φορές είναι εντελώς ανώδυνος.  Καθώς η ζώνη της παραμόρφωσης τρίβεται μέσα στο παπούτσι, ένας κάλος (υπερκεράτωση του δέρματος) εμφανίζεται στο σημείο τριβής και παρουσιάζει στοιχεία φλεγμονής όπως θερμότητα, ερυθρότητα και πόνο, οφειλόμενα στην φλεγμονή του θυλάκου της άρθρωσης.  Έτσι λοιπόν είναι πολύ δύσκολη η τοποθέτηση του παπουτσιού.  Αυτή η παραμόρφωση του άκρου πόδα συχνά έχει μια επίδραση πάνω στους άλλους δακτύλους του ποδιού, λόγω της πίεσης του μεγάλου δακτύλου. 

Στάδια βλαισού μεγάλου δακτύλου

Η σοβαρότητα του βλαισού μεγάλου δακτύλου εξαρτάται από τη γωνία της απόκλισης. 

Ήπιας βαρύτητας:  η απόκλιση του δακτύλου είναι μικρότερη από 20 μοίρες. Η πρώτη φάλαγγα του μεγάλου δακτύλου και το πρώτο μετατάρσιο είναι ακόμη  σωστά αρθρούμενα μεταξύ τους.

Μέτριας βαρύτητας:  η απόκλιση του μεγάλου δακτύλου είναι μεταξύ 20 και 40 μοιρών. Το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού γυρίζει προς την εξωτερική πλευρά του ποδιού, η πρώτη φάλαγγα σε σχέση με το πρώτο μετατάρσιο δεν αρθρώνονται πλέον κανονικά. Το πρώτο δάκτυλο συμπιέζει το δεύτερο δάκτυλο του ποδιού.

Μεγάλης βαρύτητας:  η γωνία απόκλισης είναι πάνω από 40 μοίρες. Το μεγάλο δάκτυλο περνάει κάτω ή πάνω από το δεύτερο δάκτυλο του ποδός. Η αρθρίτιδα επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την απόκλιση του δακτύλου, μέχρις ότου να προκληθεί εξάρθρημα του μεγάλου δακτύλου, το οποίο χάνει ταυτόχρονα και την λειτουργικότητά του.

Παράγοντες κινδύνου

• Εμφανίζεται πιο συχνά στις γυναίκες
• όταν στην οικογένεια οι γονείς έχουν την πάθηση
• μεγάλο πρόσθιο πόδι με μακρύτερο το πρώτο δάκτυλο από τα υπόλοιπα
• στενά παπούτσια ή με ψηλά τακούνια
• η εμμηνόπαυση: χαλάρωση στις ινώδεις δομές που οδηγεί σε πλάτυνση του πρόσθιου πόδα
• νευρομυικές παθήσεις, ρευματοπάθειες ή ανωμαλίες του κολλαγόνου.

Εξέλιξη- Επιπλοκές

• παραμόρφωση των δακτύλων σε γαμψοδακτυλία που συνοδεύεται από κάλους
• αρθρίτιδα του μεγάλου δακτύλου που ενοχλεί κατά την βάδιση
• φλεγμονή ή/και λοίμωξη στην ζώνη προστριβής

Θεραπεία

1.  Συντηρητική θεραπεία 

Φοριούνται κατά προτίμηση παπούτσια ευρύχωρα με μαλακούς πάτους και μικρό τακούνι, υποδήματα που εξασφαλίζουν ευρυχωρία στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού.  Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ειδικά προστατευτικά Ορθοπαιδικά βοηθήματα που παρεμβάλλονται μεταξύ του πρώτου και δευτέρου δακτύλου και περιορίζουν την επιδείνωση της πάθησης.  Οστεοπαθητικοί και φυσιοθεραπευτές προτείνουν χειρισμούς και μασάζ. Μπορεί αυτά να βοηθήσουν όσον αφορά τον πόνο αλλά δεν έχουν καμιά επίδραση στην εξέλιξη της κατάστασης.  Το ίδιο και όλα τα προστατευτικά βοηθήματα δεν μπορούν να αναστείλουν εντελώς την επιδείνωση της πάθησης.

     2.  Χειρουργική θεραπεία

Ο βλαισός μέγας δάκτυλος μπορεί κατά περιόδους να γίνει αρκετά επώδυνος.  Σε περίπτωση δυνατού και χωρίς υποχώρηση πόνου μια λύση υπάρχει για την βελτίωση και θεραπεία του: η χειρουργική αποκατάσταση που επιτρέπει την επανατοποθέτηση του μεγάλου δακτύλου στο σωστό άξονα. Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τύποι χειρουργικών επεμβάσεων για το βλαισό μέγα δάκτυλο. Μπορούν να γίνουν και συνδυασμοί αυτών των χειρουργικών επεμβάσεων και φυσικά τον προτεινόμενο τρόπο αντιμετώπισης θα επιλέξει ο γιατρός σας ανάλογα με την βαρύτητα της βλάβης.

Μετεγχειρητικές Οδηγίες

• Κατά τις 3 πρώτες μετεγχειρητικές εβδομάδες

Όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις στο πόδι συνοδεύονται από οίδημα άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο και αυτό εξαρτάται από την κατάσταση του φλεβικού μας συστήματος προεγχειρητικά.   Μπορούμε να περιορίσουμε το οίδημα αν την νύχτα έχουμε ανυψωμένα τα πόδια μας πάνω από το οριζόντιο επίπεδο της καρδιάς, και την ημέρα κάνοντας κάποια διαλείμματα ανάπαυσης τουλάχιστο 3-4 ώρες ημερησίως.  Η βάδιση επιτρέπεται την επόμενη του χειρουργείου με την βοήθεια ενός ειδικού παπουτσιού.  Ωστόσο η βάδιση στην αρχική αυτή φάση καλό είναι να είναι περιορισμένη (2 ώρες ημερησίως για τις πρώτες 15 ημέρες). Η οδήγηση δεν επιτρέπεται.  Εφαρμόζουμε επίσης κρυοθεραπεία κάθε 2-3 ώρες, γύρω στα 15 περίπου λεπτά τη φορά, τοποθετώντας μια παγοκύστη πάνω από τους επιδέσμους.

•  Μετά τις 3 πρώτες μετεγχειρητικές εβδομάδες

Αν το πόδι έχει ικανοποιητικά ξεπρηστεί μπορείτε να βάλετε ένα κλασσικό παπούτσι.  Η εξαφάνιση εντελώς του οιδήματος διαφέρει χρονικά από ασθενή σε ασθενή και ιδίως σε ασθενείς με ανεπάρκεια του φλεβικού συστήματος προεγχειρητικά, το οίδημα μπορεί να επιμείνει 4-5 μήνες μετά το χειρουργείο. Η οδήγηση και η πλήρη φόρτιση του σκέλους επιτρέπεται από την 4η μετεγχειρητική εβδομάδα και έπειτα.